Монголчууд маани Уигар үсэг авч хэрэглэж бичиг үсэгтэи болсоноос хоиш даруи хэдэн зуунииг үджээ. Түүхиин явцад хэд хэдэн бичиг үсэг шинээр(дөрвөлжин үсэг, соёмбо үсэг) зохиогдсон ч ниитээр тархаж хэвшиж чадалгүи 21-р зуунд социализм баигуулах явцдаа кирилл үсгииг авч хэрэглэн ниитээрээ бичиг үсэгтэи болж Юнескогоос батламж хүртэл авч баиж.
Хэдиигээр бид кирилл үсгииг хэрэглэж, монгол хэлээрээ ярилцаж оилголцож баигаа ч гэсэн 13-р зуунд эргэн очиод Чингис хаантаи ярилцах завшаан тохиолдвол оилголцож чадах эсэх ни нэн эргэлзээтэи. Тэр бүү хэл одоо минии хувид Увс, Ховдод очоод хөгшчүүлтэи ни бараг л оилголцохгүи баихаа даа.
Аливаа бичиг үсэг ни тухаин хүмүүс хоорондиин авиан харилцааг цаасан дээр буулгаж баигаа тэмдэглэгээ бөгөөд хэл ни баинга хувисаж өөрчлөгдсөөр ирж. Зарим хэлэнд зарим үсэг ор тас алга. Өөрөөр хэлбэл зарим авиаг огт гаргахгүигээр хоорондоо харилцаж болоод баина л даа. Жишээ ни: Япон хэлэнд Л, Ө, У үсэг алга, Орос хэлэнд Ө, Ү баидаггүи, Араб хэлэнд Ч үсэг баидаггүигээс Чингис хаании нэрииг Жингис гэж бичсэнээр одоо хүртэл баруунии улс орнууд Жингис хаан гэж дуудаж бичсээр л баина. Гэтэл монгол хэлэнд маани хэрэглэе гэхнээ хэрэглээ баихгүи Щ үсэг, хэрэглээ багатаи илүүц шахуу бусад үсгүүдээр орлуулж болох мөн ямар нэг авиа тэмдэглэдэггүи Ь, Ъ, Ы, Й гэсэн үсгүүд баина...
yostoi nudend evgui haragdaj baina, baigaa yumyg baigaagaar n l bailgachihgui yu daa.
ReplyDeleteyer ni teed cyrillic chini hucheer tulgasan zarim ugiin undes utgiig oorchilson balai bichig sh dee odoo dastsiim chini yaahav dee..
ReplyDelete