Гавъяат ламтай, стандарт бус Монгол

Сүүлийн үеийн мэдээнүүд болон болж байгаа үйл явдлуудыг харахаар Улс орон маань юу болчих нь энэ вэ? гэж бодогдох юм. Тухайлбал:

Иргэдэд аарц, чацаргана өгнө,

Чингис хааны хойд дүрээр 270 мянган хүн тодруулна,

Нийслэлийн удирдлагууд IX богдод бараалахлаа,

Бурхан багшийн сэрэг дүр,

Төрөөс 76 тэрбумтан төрлөө гэсэн мэдээнүүд байна.

Дэлхий даяар тархсан гахайн ханиадны эсрэг Монгол Улс аарц, чацаргана, адууны махаар тэмцэж ертөнцийн булай болж байх шив дээ. Энэ тухай Ройтерс агентлагийн мэдээгээр гарсан болохоор ертөнцийн булай боллоо гэж хэлж байгаа хэрэг. Өөр ямар ч сувгаар яригдсан юм билээ бүү мэд. Монголд гадаадын олон ТВ, мэдээний агентлагуудын төлөөлөгч нар суудаг биз. Одоо болтол вакцин байдаггүй ээ, өндөржүүлсэн бэлэн байдлаа сунгаад л байдаг, гахайн ханиадаар өвчлөгсөд ба нас барагсадын тоо өсөөд л байдаг. Ханиад гараад сар хагас боллоо одоо ч вакцины хэрэггүй болоо байлгүй дээ, тусдаг нь тусаад дархлаа тогтдог нь хэдийн тогтчихсон биз. Монголд маань гахайн ханиад гарсанд баярлаж байна, бүр гарахгүй нь гэж санаа зовж байлаа гээд, инээд алдаад л ярилцлага өгөөд байсан сайдууд маань сүүлийн үед бүр таг болчихлоо. Энэ ханиадыг далимдуулж шийдвэр гаргагчид харин мөнгө хийж авч байх шиг байна даа. Аарц, чацаргана, маск үнэгүй тараах, теле хичээл явуулж байна гэж, бүр арга нь нарийсаад ТВ үзэж амжаагүй хүүхдүүдэд зориулж DVD гаргаж тараах гэх мэтээр...гэртээ DVD тоглуулагчгүй, компьютэргүй бүр цаашлаад цахилгаанд холбогдоогүй айл өрхүүдийн хүүхдүүд яах болж байна аа. Удахгүй айл бүрийг DVD тоглуулагчаар хангах төсөл хэрэгжиж магадгүй л юм. Тэгвэл ТВ гээр хичээлээ заагаад, үзэж амжаагүйд нь DVD хийгээд өгч болж байгаа юм чинь нэг мөсөн Ерөнхий боловсролын сургуулиудаа хаагаад ТВгээр хичээлээ хийдэг болчихвол төсөв хэмнэгдээд хаа хаанаа амар юм биш үү.

25 орны хэл мэддэг гэх нөхөр сүүлийн үед янз бүрийн орны хэл заах нь явцгүй болсон юм болов уу даа бөөгөөр дагнах болсон байх юм. Чингис хааны 270 мянган хойд дүр тодруулна гэжээ. Ганц энэ ч биш Монголд сүүлийн үед бөө нарын тоо лам нарын тооноос давж байх шиг байна. Ямар нэг бөөтэй уулзлаа л бол өө чиний тэд дэх удамд тийм бөө байсан юм байна, тэр сүнс нь чамайг сонгож, одоо чи бөө болж тэр бөөгийнхөө сүнсийг хүлээж авахгүй бол болохгүй гэх болж. Үүний гол учир нь бөө бологчоос хувцас хунар, хэрэглэл ба сүнсийг нь авчирч өгсөний үйлчилгээний хөлс гээд нэлээд хэдэн тэгийн тоотой мөнгөнд л байх шиг байна даа.

Саяхан Нийслэлийн удирдлагууд IX богдод бараалхаж улс орноо, ард түмнийхээ сайн сайхан амьдралыг даатгалаа гэсэн. УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн, Хөвсгөл аймгийн Засаг даргын Тамгын газар хамтран Бурхан багшийн сэрэг дүрийг чулуугаар хийлгүүлжээ. Төсвийн мөнгөөр хөшөө хийдэг нь ямар учиртай юм болоо. Уг нь Монголд Бурхан багшийн дүр цөөдөөгүй л байлтай. Ганданд Жанрайсэг, Зайсанд сайд асан Барсболдын босгосон бас нэг, за тэгээд шарын шашин шүтдэг айл бүрд зурмал бурхан багшийн дүр байдаг байлгүй дээ. Үүний анхны шанг экс ерөнхийлөгч маань Соёлын сайд байхдаа Бурхан багшийн чандар гэгчийг авчирч ард олноо тэрхүү шарилдаа мөргүүлсэнээр эхэлсэн байх. Түүнээс хойш хаа сайгүй л суврага босгох хөдөлгөөн өрнөсөн бөгөөд одоо суврага босгох нь нэр хүндгүй болсон юм болов уу даа. Уг нь Үндсэн хуулийн 9-р зүйлийн Нэгд: “Төр нь шашинаа хүндэтгэж, Шашин нь төрөө дээдлэнэ”, Хоёрд: “Төрийн байгууллага шашны, сүм хийд улс төрийн үйл ажиллагаа эрхлэн явуулж болохгүй” гээд шашин төр хоёрын заагийг, уншиж чаддаг хүнд бол ойлгогдохоор бичиж өгчээ. Төр нь шашинаа хүндэтгэнэ гэдэг нь төрийн хүмүүс нь очиж мөргөөд эсвэл янз бүрийн хөшөө, суврага босгож, тахилга хий гэсэн үг биш харин төр нь шашинаа ад үзэхгүй гэсэн санаа гэж ойлгомоор юм. Гэтэл төрийн байгууллага болон төрийн түшээд төсвийн мөнгөөр бурханы хөшөө хийчихсэн байдаг. Бүр “Гавъяат лам” хүртэл бий болсон болохоор энэ жирийн үзэгдэл юм болов уу.

Ирэх оны улсын төсвийг батлахдаа гишүүд өөрсдөдөө 1 тэрбум төгрөг хувиарлажээ. Анх 10 саяас эхэлж байсан мөнгө одоо 1 тэрбум боллоо, бараг 1 сая доллар. Нийт дүнгээрээ 70 орчим сая доллар. 1998 онд Монгол Улсын төсөв 198 сая доллар байсантай харьцуулхад л ямар их мөнгө гэдэг нь илт байх. 2011, 2012 онуудад энэ мөнгө хэд болохыг ёстой таашгүй. Энэ мөнгөөр хэдэн айлын орон сууц барих бол, мөн хэдэн жижиг дунд үйлдвэр байгуулж хичнээн хүнийг цалинтай болгож болох вэ? Орон нутагт, тойрогтоо юм хийх гээд байгаа юм бол орон нутгийн төсөвт нь нэмээд суулгахад болох биш үү, заавал гишүүнээр дамжиж байж л юм хийсэн болдог юм байх даа. Энэ мөнгөний нэгээхэн хэсэг нь дээрх бурхан багшийн сэрэг дүр болж хувирч байна. Эмнэлэг бариад, зам засаад, гүүр тавиад, засвар хийгээд, худаг гаргаад, клубт нь хөгжим авч өгөөд л тухайн орон нутгийн хийх ажлыг хийгээд байгаа болохоор ер нь 76 тойргоо тус тусад нь улс болгон хувааж улсаа “Монголын Холбооны Улс” гэж нэрлээд УИХ-ын гишүүд нь тухайн сонгогдсон тойрог улсынхаа төсвийг захиран зарцуулдаг болчихвол зүгээр юм биш үү.

Монгол маань үнэхээр “стандарт бус” болжээ. Арга ч үгүй биз сонгуульд ялчихаад ялагдсантайгаа нийлээд Засгийн газар байгуулсаныгаа стандарт бус шийдвэр гэж нэрлэнэ. Огцрох нь хүртэл стандарт бус. Уг нь тухайн албан тушаалаа хашихаа болихыг л огцорсон гэдэг баймаар юм. Гэтэл Ерөнхий сайд(асан) нь өвчний улмаас огцорсоныгоо би огцроогүй, зүгээр өөрөө больсон юм гэж ярина.

Ядаж байхад энэ төрийн хүмүүс нь шашинтай очиж орооцолдохоо болимоор юм. Шинийн нэгний өглөө Төрийн өндөрлөг гэж нэрлүүлэгсэд нь ганданд очиж мөргөдөг болохоор шашин төр хоёр мөддөө салахгүй шинжтэй. Монголчууд XX зууны эхэн гэхэд шашин төр хоёр нь нэг болсон байхдаа ертөнцийн адагт байсаныг одоогийн хүмүүс үзээгүй, хараагүй юм гэхэд зэрэгцээд оршиж байгаа Төвдөөс сургамж авдаггүй юм байхдаа.

2009 оны 11 дүгээр сар 30